დუგინიზმის კრიტიკა ჰაიდეგერის ფილოსოფიის საფუძველზე
ალექსანდრ დუგინი ხშირად იყენებს მარტინ ჰაიდეგერის ფილოსოფიას, განსაკუთრებით "ყოფნის" კონცეფციას და მისი ნაშრომის, "ყოფნა და დრო", თემებს, რათა თავისი ნეოევრაზიონისტული იდეოლოგია გაამართლოს. თუმცა, დუგინის მიდგომა არა მხოლოდ მცდარია ჰაიდეგერის იდეების ინტერპრეტაციაში, არამედ მათ საფუძვლებს ეწინააღმდეგება. ჰაიდეგერის ფილოსოფიის სწორ გაგებას შეუძლია, როგორც ფილოსოფიური, ისე პოლიტიკურ-კულტურული თვალსაზრისით, დუგინიზმის პრობლემური ასპექტების გაშიშვლება.
1. ჰაიდეგერის „ყოფნა“ და დუგინის "ცივილიზაციური ყოფნა"
ჰაიდეგერის ფილოსოფიის ცენტრში დგას "ყოფნა" (Sein) და მისი კითხვა, რაც ინდივიდუალური დაზაინის (ადამიანის) არსებობასთანაა დაკავშირებული. ჰაიდეგერი არაერთხელ ამბობს, რომ „ყოფნის“ გაგება ყოველთვის პიროვნულია და არ არსებობს უნივერსალური, ყველასთვის ერთნაირად განსაზღვრული „ყოფნა“.
დუგინი ამ ხედვას ამახინჯებს და "ყოფნის" ნაცვლად „ცივილიზაციის“ და „ეთნოსის“ კოლექტიური იდენტობას წამოწევს წინა პლანზე. მისი კონცეფცია ეფუძნება იდეას, რომ ცივილიზაცია არის ერთიანი, დაურღვეველი სუბიექტი, რომელსაც აქვს საკუთარი „ყოფნა.“
ჰაიდეგერი უპირისპირდება ყველა მცდელობას „ყოფნა“ ინსტრუმენტად ან კოლექტიურობის სამართლებრივ საფუძვლად აქციოს. ჰაიდეგერის მიხედვით, ყოფნა ყოველთვის პირადია და ვერ განიხილება ცივილიზაციათა, სახელმწიფოთა ან „მეტაფიზიკური იდენტობათა“ პრიზმაში. დუგინის მცდელობა, შემოიტანოს კოლექტიური „ყოფნა,“ არღვევს ჰაიდეგერის ერთ-ერთ მთავარ პრინციპს – ადამიანი პირველია, კოლექტივი მეორეული.
2. „დაზაინი“ და თავისუფლება ინდივიდის არჩევანში
ჰაიდეგერის ფილოსოფია ყურადღებას ამახვილებს ინდივიდის არსებობაზე, მის უნარზე, თავისუფალი არჩევანი გააკეთოს. „ყოფნა და დრო“-ში ჰაიდეგერი ხაზგასმით აღნიშნავს, რომ ადამიანის „ყოფნა სამყაროში“ (In-der-Welt-sein) ნიშნავს ინდივიდუალურ ურთიერთობას სამყაროსთან. ინდივიდი თავად არის პასუხისმგებელი თავის ცხოვრებისეულ პროექტზე.
დუგინი, პირიქით, უარყოფს ინდივიდუალიზმს და თავისუფლების იდეას, რადგან მისი ფილოსოფია ეფუძნება კოლექტივისტურ სისტემას, სადაც ინდივიდი მორჩილებაშია „ეროვნული“ ან „ცივილიზაციური“ იდეალებისადმი.
დუგინის მიდგომა არის „გადაგდებული არსებობის“ (Verfallen) ფორმა ჰაიდეგერის გაგებით – ეს არის მდგომარეობა, როცა ადამიანი თავს არიდებს საკუთარი არსებობის ავთენტურ გაგებას და პასუხისმგებლობას საკუთარ არჩევანზე. კოლექტივისტური ნარატივის მიღებით, ინდივიდი უარს ამბობს თავისუფლებასა და საკუთარ დაზაინზე ზრუნვაზე, რაც ჰაიდეგერისთვის არის ავთენტური ყოფნის (Eigentlichkeit) საფუძველი. ავთენტური ყოფნა შეუძლებელია, თუ ადამიანი არ იღებს პასუხისმგებლობას საკუთარი თავისუფლებისა და ცხოვრებისეული არჩევანის გაცნობიერებულ განხორციელებაზე.
3. ისტორიის მეტაფიზიკა: დუგინის ისტორიული ნარატივის კრიტიკა
დუგინი ისტორიის ციკლურ თეორიას ეფუძნება, სადაც „ლიბერალიზმის ეპოქა“ გარდაუვლად შეიცვლება „ევრაზიის აღორძინებით.“ ეს მიდგომა ჰაიდეგერის მიერ უარყოფილი ისტორიული მეტაფიზიკის ფორმას წარმოადგენს, სადაც ისტორია განიხილება როგორც წინასწარგანსაზღვრული სქემა.
ჰაიდეგერის აზრით, ისტორია არ არის წინასწარ გაწერილი. მასში ძირითადი როლი ადამიანის „ყოფნას“ და ინდივიდუალურ გადაწყვეტილებებს აქვს. დუგინის ციკლური ხედვა არღვევს ამ პრინციპს, რადგან იგი ისტორიას კოლექტიური იდეების მიხედვით აკონსტრუირებს და უარყოფს ინდივიდის პასუხისმგებლობას.
4. „მსოფლიოსთან ყოფნა“ და პლურალიზმი
ჰაიდეგერის ფილოსოფიაში „სამყარო“ (Welt) არ არის იზოლირებული – იგი შეესაბამება იმ მრავალფეროვნებას, რომელსაც ინდივიდი ყოველდღიურ ცხოვრებაში ხვდება. ჰაიდეგერისთვის „სამყარო“ არ არის მონოლითური; იგი ბევრ კონტექსტზეა დამოკიდებული და არ არსებობს ერთადერთი „სამართლიანი“ სამყარო.
დუგინი, პირიქით, ამტკიცებს, რომ „ევრაზიული სამყარო“ უნდა იყოს ჰეგემონიური სისტემა, სადაც ყველა სხვა კულტურა მხოლოდ მისი ნაწილი უნდა გახდეს.
დუგინის ხედვა ჰაიდეგერის ფილოსოფიისთვის უხეში შეცდომაა. ჰაიდეგერის მიხედვით, პლურალიზმი და მსოფლიოს განსხვავებული აღქმა არის „ყოფნის“ მთავარი ნიშანი. დუგინის ჰეგემონიური სამყარო უარყოფს ამ მრავალფეროვნებას და მას ერთფეროვან სქემაში აქცევს.
5. ჰაიდეგერი, ტექნოლოგია და დუგინის „ტექნიკური იმპერია“
დუგინი ხშირად ეხმიანება ჰაიდეგერის ტექნოლოგიის კრიტიკას და ცდილობს დასავლური ტექნოლოგიური განვითარება, როგორც „მსოფლიოს ობიექტივიზაციის“ სიმბოლო, უარყოს. თუმცა, ჰაიდეგერის „ტექნიკის შესახებ კითხვა“ " (Die Frage nach der Technik) არ გულისხმობს ტექნოლოგიის უარყოფას; იგი აკრიტიკებს იმ იდეას, რომ ტექნოლოგია მიზანი ხდება და არა საშუალება.
დუგინი ტექნოლოგიას ებრძვის, როგორც დასავლური პროგრესის ნაწილს, მაგრამ ჰაიდეგერი მას მოუწოდებდა, ტექნოლოგია „გაშლილობის“ (Entbergung) ფორმად აღექვა, რომელიც შესაძლებლობებს აჩენს. დუგინის ტექნოლოგიური უარყოფა ისტორიის „გაყინვას“ და პროგრესის შეჩერებას იწვევს.
დასკვნა: დუგინიზმის ფილოსოფიური ჩავარდნა ჰაიდეგერის საფუძველზე
დუგინიზმი არასწორად იყენებს ჰაიდეგერის ფილოსოფიას, რათა გაამართლოს კოლექტივისტური, იმპერიული და ანტილიბერალური ნარატივი. ჰაიდეგერის ნამდვილი ფილოსოფია ინდივიდის თავისუფლებას, ავთენტურობას და პლურალიზმს აყენებს წინა პლანზე, რაც პირდაპირ ეწინააღმდეგება დუგინის ცივილიზაციური ჰეგემონიისა და ტრადიციონალიზმის იდეებს.
ჰაიდეგერის მიხედვით, „თავისუფლება“ არის ფუნდამენტური კომპონენტი ადამიანური ყოფნის. დუგინიზმი კი ცდილობს, ქართველები და სხვა ერები „გადაგდებული არსებობის“ მდგომარეობაში მოაქციოს, სადაც არჩევანს მათ ნაცვლად იმპერია გააკეთებს. ამრიგად, ჰაიდეგერული ფილოსოფია გვაძლევს ძლიერ არგუმენტს დუგინიზმის უარყოფისა და ლიბერალური ღირებულებების არჩევისთვის.
𝐇𝐞𝐢𝐝𝐞𝐠𝐠𝐞𝐫 𝐑𝐞𝐬𝐭𝐨𝐫𝐞𝐝 𝐓𝐢𝐦𝐞’𝐬 𝐏𝐨𝐬𝐢𝐭𝐢𝐨𝐧 𝐀𝐬 𝐌𝐢𝐬𝐭𝐫𝐞𝐬𝐬 𝐎𝐟 𝐁𝐞𝐢𝐧𝐠 𝐈𝐧 𝐌𝐨𝐭𝐢𝐨𝐧
ReplyDelete”If something like “Heidegger’s politics” really exists, then it would initially refer to the fact that he was a very unconventional participant in the young-realist exodus from the captivation of old Europe by metaphysics.
If we recall that philosophy has always aspired to expose the reality of the real and to conceptually articulate it, we can better understand why modern thought must embrace this mission more explicitly than ever before.
With unprecedented ferocity, it enters the battle over realism that is just getting underway.
Heidegger’s avant-garde temporo-logical realism turns out to be more radical than its competitors because, with his unwavering view that existence is being-toward-death, he restored time’s position as mistress of being in motion, which had otherwise been completely downplayed and marginalized, had indeed been intentionally denied and humiliated by thought’s preference for eternity.
A sovereign consignor of fates and a stern transmuter of things, time was thrust into the role of that which is most real of all.
Indeed, even all-consuming time, the fury of destruction, now appeared to be even more tragically dark than in Hegel’s talk of history as Calvary.
Initially, because of time’s authority, only the role of a heroic accomplice was open to the philosopher: what he calls resolute existence [zu sich entschlossene Dasein] designates a way of knowing how to be consumed and transmuted.
Yet because existential time cannot be reduced to the span between the not-yet-now and the terminal now of our own death, Heidegger’s task is to reconstruct a collective temporality superordinate to, and yet integrating, one’s own suspension before death.
In other words: the very time of “history,” from which it is supposed to follow that history does not merely prove to be the transmuter and destroyer of individuals and generations, but also a creator and a project manager, and even the vessel for a wide-ranging eventuation of truth [Wahrheitsgeschehen].
His later conception of the “history of being” [Seinsgeschichte] helps articulate this wish.”
(Peter Sloterdijk: What Happened in the 20th Century? German edition 2016, English 2018, from chapter 9 “Heidegger’s Politics. Postponing the End of History”, translated by Christopher Turner, Polity Press, p. 132f. edited)
DeleteThank you for pointing out Peter Sloterdijk's text. It is indeed an interesting perspective on Heidegger’s concept of time and the “history of being” (Seinsgeschichte), but my critique was focused on Dugin’s interpretation. Dugin employs Heidegger’s ideas to justify imperial and collectivist visions, which is entirely removed from both Sloterdijk’s and Heidegger’s contexts.
Sloterdijk’s understanding of Heideggerian time and Seinsgeschichte does not support Dugin’s attempts, as it emphasizes authenticity and the temporal movement of truth, which are incompatible with Dugin’s cyclical and imperial narratives.
Thank you for sharing this additional perspective!
ასევე: დუგინის მრავალპოლუსიანობის იდეა არის ილუზია, რომელიც ვერ სცდება იმპერიული და ტექნიკური ლოგიკის ჩარჩოს. ეს არ არის ალტერნატივა დასავლური ჰეგემონიისთვის, არამედ მისი ახალი ფორმაა. მრავალპოლუსიანობა ძალაუფლების გადანაწილებას კი არა, მის გაძლიერებას ემსახურება, რადგან თითოეული „პოლუსი“ მაინც დომინაციისთვის იბრძვის.
ReplyDeleteტექნიკის გლობალური ჩარჩო (გესშტელი) ყველა კულტურას და „პოლუსს“ ერთი და იგივე ინსტრუმენტალიზაციის ლოგიკას არგებს, რაც „ჩინურ“ თუ „აფრიკულ“ ტექნიკას მაინც ჰომოგენური სისტემის ნაწილად ტოვებს.
დუგინის იდეები რეალურად მხოლოდ იმპერიული ნაციონალიზმის გაგრძელებაა, რომელიც ნაცვლად მრავალფეროვნებისა, ახალ კონფლიქტებს ქმნის და ძალაუფლების ტოტალიტარულ კონცენტრაციას უწყობს ხელს. ამიტომ, მისი მრავალპოლუსიანობის იდეა მცდარი და უსარგებლოა.